Kolektywizacja rolnictwa w powiecie mławskim w latach 1949–1956

Leszek Andrzej Arent

doi:10.54539/sm.85

Data publikacji : 07.03.2025

Tom 19 Nr 2 (2024)

Kolektywizacja rolnictwa w powiecie mławskim w latach 1949–1956

Leszek Andrzej Arent

https://orcid.org/0009-0004-6367-8051

DOI: https://doi.org/10.54539/sm.85

Abstrakt

Autor przedstawia działania z zakresu kolektywizacji rolnictwa podejmowane na obszarze powiatu mławskiego w latach 1949–1956. Koncentruje się na problematyce tworzenia rolniczych spółdzielni produkcyjnych. Przedstawia ją na szerszym ideowo-politycznym tle, podejmując próbę oceny jej przebiegu oraz skutków. Wskazuje, że kolektywizacja w powiecie mławskim przebiegła z różnym natężeniem, ale bez stosowania przymusu fizycznego, z wykorzystaniem zachęt ekonomicznych, często stosując pozaprawne metody działania. Tworzenie spółdzielni przebiegało nieudolnie, bez właściwego zaangażowania aparatu partyjnego i administracyjnego. Większość powstałych spółdzielni nie osiągnęła zamierzonych celów. Nie udało się osiągnąć podniesienia poziomu gospodarowania, a wręcz przeciwnie – spółdzielnie generowały straty i stwarzały problemy finansowe, pomimo znacznego wsparcia ze strony państwa. Stworzone pod przymusem administracyjnym kolektywy rozpadły się w drugiej połowie 1956 r., po zmianie polityki państwa wobec wsi.

Słowa kluczowe:

kolektywizacja rolnictwa, spółdzielnie produkcyjne, powiat mławski w latach 1949–1956, polityka PZPR

Inne teksty tego samego autora

Leszek Andrzej Arent, Mławski Obwód Armii Krajowej (wybrane zagadnienia) , Studia Mazowieckie: Tom 19 Nr 1 (2024)

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Arent, L. A. (2025). Kolektywizacja rolnictwa w powiecie mławskim w latach 1949–1956. Studia Mazowieckie, 19(2), 11–35. https://doi.org/10.54539/sm.85

Wskaźniki altmetryczne

Cited By

Bibliografia

Archiwum Państwowe w Warszawie

Warszawski Komitet Wojewódzki PPR, Komitet Powiatowy w Mławie, sygn. 10/VII/I;

Warszawski Komitet Wojewódzki PZPR, Komitet Powiatowy w Mławie, sygn. 69/VIII-6, 69/VIII/-9.

Archiwum Państwowe w Warszawie, Oddział w Mławie

Powiatowa Rada Narodowa w Mławie, sygn. 27;

Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Mławie, sygn. 1399, 1400, 1402, 1404, 1405.

Źródła drukowane

Statuty Spółdzielni Produkcyjnych, Warszawa 1950.

Roczniki Statystyczne: z 1955 r., z 1956 r.

Dudek A., Kochański A., Persak K. (oprac.), Centrum władzy. Protokoły z posiedzeń kierownictwa PZPR. Wybór z lat 1949–1970, Warszawa 2000.

Władysław Gomułka, Pamiętniki, t. 2, Warszawa 1999.

Relacje

Ryszarda Chmielewskiego,

Tadeusza Chylińskiego,

Henryka Kołakowskiego,

Zbigniewa Wawrzyńskiego.

Opracowania

Arent L., Mława po „Październiku 1956 r.” – nadzieje i rozczarowania, „Ziemia Zawkrzeńska”, t. 5, R. Juszkiewicz (red.), Mława 2001.

Dobieszewski A., Kolektywizacja wsi polskiej 1948–1956, Warszawa 1993.

Garlicki A, Stalinizm, Warszawa 1993.

Gryciuk F., Kolektywizacja wsi polskiej, [w:] J. Gmitruk, J. Nawrocki (red.), Represje wobec wsi i ruchu ludowego(1944–1957), t. 1, Warszawa 2003.

Jarosz D., Polityka władz komunistycznych Polsce w latach 1948–56 a chłopi, Warszawa 1999.

Jarosz D., Polacy a stalinizm, Warszawa 2012.

Kura A., Aparat bezpieczeństwa i wymiar sprawiedliwości wobec kolektywizacji wsi polskiej 1948–1956, Warszawa 2006.

Miernik G., Represje wobec chłopów okresie kolektywizacji na przykładzie województwa kieleckiego, [w:] J. Gmitruk, Z. Nawrocki (red.), Represje wobec wsi i ruchu ludowego (1944–1956), t. 1, Warszawa 2003.

Robakowski K., Społeczno-polityczne problemy rozwoju spółdzielczości produkcyjnej w Polsce w latach 1944–1956, Poznań 1986.

Sobór-Świderska A., Jakub Berman. Biografia komunisty, Warszawa 2009.

Stępka S., Chłopi wobec wydarzeń politycznych (1956–1959), Warszawa 1994.

Szumiło M., Roman Zambrowski 1909–1977, Warszawa 2014.

Świda-Ziemba H., Człowiek wewnętrznie zniewolony. Przemiany minionej formacji, Warszawa 1998.

Turower B., Kolektywizacja olsztyńskiej w latach 1949–1956 i jej następstwa, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”, r. 4, Olsztyn 2009.

Werblan A., Stalinizm w Polsce, Warszawa 2009.